فرار مغزها نداریم!
البته اين اولين بار نيست که يک مقام دولتي نسبت به پديده فرار مغزها چنين موضعگيري ميکند و به طور کلي صورت مسئله را پاک ميکند.
سال پيش در چنين ايامي، حميدرضا آصفي سخنگوي وقت وزارت امور خارجه، با بيان اينکه بحث فرار مغزها در كشور وجود ندارد، در جمع خبرنگاران اعلام کرد: البته بعضيها به كشورهاي ديگر ميروند و ما در اين امر عيبي نميبينيم، به نظر من همان تعداد نخبه علمياي كه در كشور هستند كافي است و ميتوان با استفاده از آنها كشور را به پيشرفت و سعادت رساند. همانگونه که دستاوردهاي هستهاي ما به وسيله دانشمندان جواني كه در كشور هستند و اقدام به مهاجرت نكردهاند محقق شده است.
آصفي با تاکيد براينکه به نظر من مهاجرت امر بدي نيست منتهي بايد تلاش كرد افرادي كه از ايران ميروند رابطهشان با ايران و فرهنگ ملي و مذهبي كشور قطع نشود، ادامه داد: ما در وزارت امور خارجه مطلع هستيم كه تعداد درخواست رواديد از سوي اساتيد و نخبگان ايراني مقيم در خارج از كشور به مراتب بيش از تعداد افرادي است كه درخواست خروج از كشور را دارند و بسياري از افرادي كه از ايران مهاجرت ميكنند در طول سال چندين بار به كشور آمده و تجربيات خود را در اختيار كشور ميگذارند.
اما دکتر نايبي در اين زمينه نظر ديگري دارد: اين درست که عرق ملي باعث ميشود خيليها پس از مهاجرت به وطن برگردند اما اگر ما مديريت صحيح نداشته باشيم اين بازگشت دوامي نخواهد داشت.
چنين مسئلهاي براي کشورهايي صادق است که برنامه درازمدت دارند و خودشان نيروهايشان را براي کسب علم و تکنولوژي به کشورهاي پيشرفته ميفرستند و در ضمن براي بازگشت آنها هم برنامه دارند. اما ما متأسفانه چنين برنامهريزي نداريم. نيروهاي ما خودشان ميروند و هنگاميکه خارج از کشور هستند هم ما هيچ ارتباط ارگانيک و سازماني با آنها نداريم.
برنامهاي هم براي بازگشت و جذب آنها نداريم. در اين شرايط و هنگاميکه توسعه نيروي انساني ما جلوتر از توسعه صنعتي کشور انجام ميشود طبيعي است که نبايد چندان به بازگشت هميشگي و قطعي نخبگان خود اميدوار باشيم.
اين استاد دانشگاه با اشاره به اينکه مهاجرت مغزها از کشورهاي در حال توسعه به کشورهاي توسعه يافته يک پديده کاملاً طبيعي است، ميگويد: نبايد فراموش کنيم که در ميان همين کشورهاي در حال توسعه هم ميزان مهاجرت نخبگان متفاوت است و با راهکارهاي علمي و عملي ميتوان اين پديده را کنترل کرد.
البته اين نکتهاي است که در سخنان دکتر واعظ زاده هم مورد اشاره قرار گرفته است: اين انتظار وجود ندارد كسي منافع شخصي را قرباني كند و تنها منافع ملي را در نظر گيرند، بلكه بايد راهكارهايي انتخاب شود كه منافع شخصي در جهت منافع ملي تأمين شود و اين هم راستايي را حداكثر بهينه كرد.